Ebru sanatı, kağıt üzerine su ve boya kullanılarak yapılan bir sanattır. Bu sanat türünde, boyalar suya katılarak desenler oluşturulur ve kağıda yansıtılır. Ayrıca ebru sanatı Türk edebiyatında çok popülerdir.
Bu yazımızda ebru sanatı hakkında merak edilenleri keşfedeceğiz. Ebru sanatı nedir, tarihi, nasıl yapılır ve malzemeleri nelerdir gibi soruların yanıtlarını göreceğiz. Sizde ebru sanatına ilgi duyuyorsanız yazımızı okumaya devam edin.
Ebru Sanatı Nedir?
Ebru sanatı, bir resim tekniğidir. Ebru sanatçısı, çeşitli boyaları suya döker ve bu boyaların yüzeyinde oluşan desenleri kağıda veya yüzeye aktarır. Bu sanatın eski bir tarihi vardır ve Türk, İran, İslam ve Moğol kültürlerinde yaygındır.
Ebru sanatında, boyalar suda yüzdükten sonra kağıdın üzerine doğru bir şekilde yerleştirilerek, çeşitli desenler elde edilir. Bu sanatın en güzel örnekleri, el yapımı kağıtlarda yapılan ebru desenleridir.
| Türü | Resim Sanatı |
| Başlangıç | Buhara, Türkistan |
| Başlangıç Tarihi | 13. Yüzyıl |
| Başlıca Kültürler | Türk, İran, Moğol, Çin |
| Başlıca Malzemeler | Su, Tepsi, Boya, Kağıt ve Fırça |
| Diğer İsimleri | Türk Kağıdı ya da Mermer kâğıdı |
Ebru Sanatı Tarihi
Ebru sanatı, eski bir sanattır ve tarihi MÖ. 4000’lere kadar uzanır. İlk olarak Orta Asya’da ortaya çıkmıştır ve daha sonra Türk, İran, İslam ve Moğol kültürlerine yayılmıştır. Bu sanata en eski örneklerinden bazıları, Moğolistan’da bulunan Orhun Anıtlarındadır. Bu anıtlarda, MÖ. 7. yüzyıla ait ebru desenleri bulunmaktadır.
Ayrıca, Orta Asya Türklerinin Hun, Göktürk ve Uygur devletlerinde de bu sanat akımı yaygın bir şekilde uygulanmıştır. Zamanla, İslam dünyasına da yayılmış ve Özbekistan, Afganistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkelerde de uygulanmaya başlamıştır. Ebru sanatı, tarih boyunca farklı kültürlerin sanatı olarak kabul edilmiştir ve bu sanatın tarihçesi, bu kültürlerin tarihçesi ile de paralellik gösterir. Ayrıca sanata ilgiliyseniz şu yazımızıda okuyabilirsiniz: Ünlü Tablolar ve Hikayeleri – 53 Ünlü Tablo.
Ebru Sanatı Malzemeleri
Ebru sanatı yapmak için aşağıdaki malzemeler gerekmektedir:
- Sıvı boyalar ve mürekkepler
- Kağıt veya tuval
- Bir tepsi ya da kap
- Su
- Sünger, fırça veya başka bir aplikatör araç
- İsteğe bağlı olarak, desenleri netleştirmek için kalem veya makas gibi araçlar da kullanılabilir.
Bu malzemelerin tamamı, genellikle sanat mağazalarında bulabilir veya ebru sanatı malzemeleri online olarak satın alınabilir. Önemli olan, boyaların sıvı olması ve yüzeyin yeterince pürüzsüz ve düz olmasıdır. Böylece boya yüzeyde yayılabilir ve desenler oluşturulabilir. Malzemeleriniz hazırsa ebru sanatı nasıl yapılır aşağıdan inceleyelim.
Ebru Sanatı Nasıl Yapılır?
Ebrunun temel aşaması, bir kaba sıvı bir boya hazırlamak ve bu boyayı bir sünger, fırça veya başka bir araç yardımıyla yüzeye uygulamaktır. Daha sonra, boya yüzeyde yayılır ve çeşitli teknikler kullanarak istenen desenler oluşturulur.
Ebru sanatının en önemli özelliği, desenlerin yüzeyde suda yansımasıdır. Bu sanatın başarılı bir şekilde yapılabilmesi için sabır ve dikkat gereklidir. Sizde evde ebru yapmak isterseniz aşağıda bulunan anlatımlarla basit bir şekilde ebru sanatıyla tanışabilirsiniz.
Malzemeleriniz hazırsa 3 adımda aşağıdaki işlemleri uygulayarak ebru sanatı yapmaya başlayabilirsiniz;
- Tepsiyi Suyla Doldurun
- Mürekkep ve Boyalarınızı Damlatın
- Boş Kağıdınızı Tepsiye Yerleştirin ve Çekin
1. Tepsiyi Suyla Doldurun
Eşyalarınızı bir araya getirin ve tepsinizi suyla doldurun. Ayrıca herhangi bir damlamayı veya kaçak mürekkebi yakalamak için tepsi altına bir gazeteyi serebilirsiniz.
2. Mürekkep ya da Boyalarınızı Damlatın
Suyun çeşitli yerlerine birkaç damla mürekkep veya boya ekleyin. Ardından, mürekkepleri ya da boyalarını suyun etrafına bir desenle itmek için boya fırçasının fırçasız ucunu kullanın.
3. Boş Kağıdınızı Tepsiye Yerleştirin ve Çekin
Kağıdınızı dikkatlice suyun yüzeyine yerleştirin. Kağıdın üzerinde yüzdüğünden ancak suya girmediğinden emin olun. Ardından, kağıdı sizden en uzak uçtan başlayarak dikkatlice sudan geriye doğru çekin.
Ebru Çeşitleri
Ebru çeşitleri arasında, su üzerinde hafifçe dalgalı bir zemin üzerine geometrik şekillerin boyanması, akan bir nehirde yansıyan güneş ışınlarının yansıtılması veya çiçeklerin su üzerinde boyanması gibi farklı ebru desenleri bulunabilir. Bu sanatın en güzel ebru örnekleri, çeşitli renklerin ve desenlerin harika bir uyum içinde birleştirilmesiyle oluşur. Başlıca ebru çeşitleri şunlardır;
- Battal Ebru
- Gel Git Ebru
- Şal Ebrusu
- Bülbül Yuvası
- Taraklı Ebru
- Kumlu Ebru
- Hafif Ebru
- Hatip Ebru
- Dalgalı Ebru
- Neftli Battal Ebru
- Somaki Battal Ebru
- Serpmeli Battal Ebru
- Akkâse Ebru
- Yazılı Ebru
Battal Ebru
Ebruda kaydedilen en eski üsluptur. Kağıt ebru sanatındaki tüm formların temelidir. Boyalar fırçadan döküldüğü gibi kalır, başka bir efekt verilmez.
Gel Git Ebru
Batta tabanına sahip olduktan sonra havza kenarlarına paralel zikzak hareketlerle oluşturulur. Bu gelgit hareketi bazen çapraz olarak da uygulanır.
Şal Ebrusu
İki veya üç ‘S’ şeklinin bir gelgit ebrusu üzerinde son gelgit hareketinin aksi istikametinde eşit olarak yayılmasıyla oluşur.
Bülbül Yuvası
Bülbül yuvası, bir battal ebru üzerinde içten dışa sarmal hareketlerin yan yana gelmesiyle oluşur.
Taraklı Ebru
Dikey olarak yapılmış bir gelgit ebrusu son gelgit hareketinin aksi istikametinde taranır.
Kumlu Ebru
Düşük yoğunluklu boyanın aşırı kalınlaşmış bir leğene sürekli olarak damlatılması ve eserin uzun süre bekletilmesiyle oluşur. Aşırı kalınlaşmış bir havzada yüzey gerilimi yüksektir. Düşük yoğunluklu boya, yüzeyin yüksek gerilimi altında basınçlanacak ve bir süre sonra çatlayarak kumlu veya kemikli ebruyu oluşturacaktır.
Hafif Ebru
Boyalar diğer ebru çeşitlerine göre daha fazla seyreltilir. Hafif ebru genellikle hat sanatını icra etmek için bir altlık olarak kullanılır.
Hatip Ebru
Yüzeyde birbiri içinde eşit dağılmış boyalara hareket efekti verilerek motifler oluşturulur. Fondaki renkler açık, motif renkleri yoğun.
Dalgalı Ebru
Ebru sırasında kağıt ileri geri hareket ettirildiğinde sonuç kağıt üzerinde dalgalar olarak görünecektir. Kağıt katlanabilir, (kırışıklıklar yüzeyi işaret eder) her hareket bir kıvrıma temas ettiğinde yön değiştirecek ve kağıt üzerinde dalgalar oluşturacaktır. Dalgalar, ancak hareketin düzenli bir ritmi varsa oluşturulabilir.
Neftli Battal Ebru
Battal zemin üzerine üzerine bir miktar Terebentin (tercihen çam terebentin) ilave edilmiş boyaların serpilmesiyle elde edilir. Dalgalı bir görünüm verir.
Somaki Battal Ebru
Genellikle iki renkli yapılır. Birinci rengi sıkıştıran ve mermer gibi ince damarlar oluşturan ikinci renge daha fazla safra eklenir.
Serpmeli Battal Ebru
Bilinen herhangi bir “Battal ebrusu” yapıldıktan sonra, zeminin aksine ikinci bir renk küçük damlacıklar halinde serpilir. Fırçadaki boya dikkatlice sıkılır ve bazı insanlar serpmek için özel bir fırça kullanır. Bu serpme gel git, bülbül yuvası veya diğer desenlerde oluşturulabilir.
Akkâse Ebru
Aynı zemin üzerine birkaç baskı yapılarak elde edilen ve hattatlar arasında popüler olan bir desendir. Taban, üzerine kırmızı kalem veya fırça ile uygulanan Arap sakızı ile hazırlanmış özel bir sıvı kullanılarak yazının yazıldığı hafif bir ebrudan oluşur.
Yazılı Ebru
Yazının arap zamkı ile yazıp aynı kâğıda ebru yapılması veya tam tersi (yazıyı boş bırakıp arka plan olarak arap zamkı uygulanarak) elde edilir. Arap sakızı (Şeffaf mürekkep) ile yazmak, düzeltme yapmak çok zor olduğu için özel bir beceri gerektirir. Koleksiyonerler, bu türden başyapıt ebrularını takdir ediyor.
Ebru Sanatının Amacı Nedir?
Ebru sanatının amacı, doğa ve hayat hakkında insanların düşüncelerini ve duygularını ifade etmektir. Bu resim sanatı türü, doğanın güzelliklerini ve desenlerini kağıda aktararak insanların bu güzellikleri keşfetmelerine yardımcı olur. Bu sanatın yapılışı, çok ince bir dikkat gerektirir ve birçok insan tarafından zor bir sanat olarak görülür.
